Permanente tentoonstellingen – Veenendaal in oorlogstijd

De Tweede Wereldoorlog
Op 10 mei 1940 vielen de Duitsers Nederland binnen. Vanwege de ligging dichtbij de Grebbelinie was het niet veilig in Veenendaal en werd de bevolking geëvacueerd. De inwoners van Stichts Veenendaal werden naar verschillende dorpen langs de Lek gebracht en de inwoners van Gelders Veenendaal vertrokken onder meer richting Ede. Veenendaal werd oorlogsgebied. Nederlandse soldaten staken huizen in brand om meer zicht te krijgen op de vijand. Een aantal boerderijen in Gelders Veenendaal werd opgeblazen om voor de artillerie bij de Slaperdijk schootsveld te krijgen richting de Grebbeberg.

Het Duitse leger viel op 11 mei de Nederlandse troepen op de Grebbeberg aan. Er werd zwaar gevochten maar de Duitsers braken al na drie dagen door tot het verwoeste Rhenen. Ondanks de hevige weerstand moest het Nederlandse leger na 80 uur de strijd rond de Grebbeberg staken. 

Op 14 mei capituleerde Nederland en begonnen de jaren van bezetting. De inwoners van Veenendaal keerden vanaf 18 mei weer terug. De oorlogshandelingen hadden een spoor van vernieling in hun dorp achtergelaten. De bevolking trof bij terugkomst gesneuvelde soldaten, verwoeste huizen en leeggeroofde winkels aan.

De bevrijding
In september 1944 leek de bevrijding heel dichtbij. Maar de mislukte ‘Slag om Arnhem’ bracht de geallieerde legers in Nederland tot staan. In april 1945 leek de bevrijding toch echt in zicht. Maar ook nu was het nog niet voorbij.

Elst en De Klomp waren al bevrijd toen op 17 april een Britse tank granaten afvuurde waarbij de toren van de Julianakerk verwoest werd. 

Op 5 mei capituleerde Duitsland maar op 6 mei bliezen Duitsgezinde troepen de Vaartbrug nog op. Pas op 9 mei verschenen de eerste Canadese en Engelse tanks in de Hoofdstraat en was Veenendaal bevrijd. Op het monument aan het Stationsplein staan alle namen van de 79 Veenendalers die zijn omgekomen in de Tweede Wereldoorlog. 

Een gedenksteen op een muur aan de Duivenweide herinnert aan de Joodse slachtoffers uit Veenendaal.